Tibet, deel twee

Vanuit Kathmandu hier de tweede helft van onze avonturen in Tibet.



Op zaterdag rijden we van Gyantse naar Lhasa. Ik heb die dag in de bus een aanvaring met de mevrouw die niet wilde geloven dat we de eerste nacht op 3.700 meter hoogte zouden slapen. Deze Deense dame denkt volgens mij dat ze een privetour geboekt heeft en als er iets gebeurt wat haar niet zint dan gaat ze hard schreeuwen en schelden tot ze alsnog haar zin krijgt. Eerst vriendelijk vragen lijkt geen optie te zijn voor haar. Oftewel, een fijn persoon om mee samen te reizen! We hebben geen vaste plaatsen in de bus maar zij zit telkens op de middelste stoel van de vijf stoelen helemaal achter in de bus. Iedereen heeft in principe twee stoelen voor zichzelf omdat we met zo weinig zijn. Als ik deze dag toevallig op de achterbank terechtkom, zit ik op de tweede stoel van het raam met een been half over de middelste stoel (dicht bij het raam is niet fijn want de ramen schuiven bij elke hobbel in de weg steeds een beetje open en dat is koud!). Vijf stoelen voor twee personen betekent 2,5 stoel per persoon. Dat geeft genoeg ruimte voor twee personen, je hoeft niet tegen elkaar aan te zitten en dan hoeft niemand dicht bij die koude ramen te zitten. Dat leek mij wel zo praktisch. Als de Deense dame vervolgens de bus binnenkomt dan gaat ze zonder een woord te zeggen half op mijn been zitten en probeert mij weg te drukken. Ze zegt me vervolgens op een niet al te vriendelijke toon dat ik op moet schuiven omdat er nog heel veel ruimte naast mij is. Sorry? Ja, van dergelijk gedrag ga ik hevig in de contramine en ik beweeg dus geen centimeter. Ik leg haar uit dat zij nog veel meer ruimte naast zich heeft en dat we geen vaste zitplaatsen hebben in de bus. Dan blijft het een paar minuten akelig stil in de bus, niemand durft om te kijken. Daarna schreeuwt ze opeens: "why don't you move?". Haar aan het verstand peuteren dat ik echt niet tegen een koud raam aan ga zitten terwijl zij als een prinses in het midden zit, lekker warm met alle ruimte om haar heen, lukt niet echt. Ze schreeuwt "Why do you want to pick a fight with me?". Laat ik nou denken dat zij ruzie met mij probeerde te maken omdat zij half op mij ging zitten, maar blijkbaar zag zij dat wat anders. Tegen die tijd ben ik al helemaal niet meer van plan om opzij te gaan en ik weet dat zij zich veel meer aan mij ergert dan andersom. We blijven zo een poosje heel knus tegen elkaar aan zitten en jawel hoor, uiteindelijk gaat ze voor in de bus zitten met het excuus dat het achter in de bus te koud is vanwege de steeds openschuivende ramen (alsof dat de afgelopen vier dagen niet zo was). Ik vind mezelf toch altijd wel inschikkelijk en redelijk, maar ja, als iemand zo over je heen probeert te lopen.... tja, dan word ik wel koppig. Een Engels meisje uit onze groep komt met het briljante idee om een klachtenbrief te schrijven naar de ambassade van Denemarken met daarin het verzoek om deze mevrouw Denemarken niet meer uit te laten voordat ze heropgevoed is. Je zou het bijna nog doen ook!



De rit naar Lhasa duurt ongeveer zeven uur. We rijden weer over drie hoge passen en komen langs mooie hoge bergmeren en een gletsjer die de afgelopen jaren volgens de gids al behoorlijk gesmolten is. De vergezichten zijn weer super. Als we Lhasa naderen krijgen we steeds meer bomen te zien. Sommige zelfs nog met bladeren eraan. Het landschap wordt dus wat minder kaal. Lhasa ligt op 3.650 meter hoogte, iets lager dan de vorige steden die we bezocht hebben. Lhasa is ook duidelijk een grotere en drukkere stad (iets meer dan een miljoen inwoners). We worden ondergebracht in een erg leuk Tibetaans hotelletje in een Tibetaanse wijk. Wat heel erg opvalt in Lhasa is de grootschalige aanwezigheid van politie en militairen. Op elke straathoek staan militairen met geweren en we zien ze ook op de daken staan, spiedend naar de mensen op straat. In de andere steden zag je ze vrijwel niet. Navraag bij de gids leert dat dat komt omdat de Tibetanen in Lhasa wat lastiger zijn dan de Tibetanen in de rest van het land. Een paar Tibetanen in Lhasa hebben het bijvoorbeeld wel eens gewaagd om met spandoeken met de tekst FREE TIBET rond te lopen. De Chinezen vragen dan niet eerst of ze die spandoeken weg willen doen, die mensen worden gewoon neergeschoten.... Dit schijnt echt gebeurd te zijn in het verleden. Ook in 2008 hebben er nog schermutselingen plaatsgevonden tussen de Chinezen en de Tibetanen waarbij natuurlijk de Tibetanen het onderspit delfden. Dat je in een soort bezet gebied rondreist, merkte je tot dan toe alleen aan de vele checkpoints onderweg en aan de controle bij de grens. De Chinezen hebben de Tibetanen goed onder de duim. Onze Tibetaanse gids durft echt niet over de politieke situatie en de Dalai Lama in India te praten. Je merkt toch wel dat hij niet pro-Chinees is. Als wij bijvoorbeeld vragen wie een bepaald jongetje op een foto is in een klooster, dan zegt hij dat hij het niet weet. Hij weet het eigenlijk donders goed, het blijkt namelijk de panchen Lama te zijn (de belangrijkste Lama na de Dalai Lama) die door de Chinezen is aangewezen nadat ze de echte, door de Tibetanen aangewezen panchen Lama en zijn familie gevangen hebben gezet. Alle monniken werden vervolgens gedwongen deze panchen Lama te accepteren anders gingen ze ook het gevang in (dit vertelde een reisgenootje ons later).



De eerste volle dag in Lhasa gaan we naar het grootste klooster van de wereld (Drepung Monastery) waar voor de "Bevrijding" meer dan 10.000 monniken leefden. Bevrijding is het woord dat de Chinezen gebruiken voor de bezetting van Tibet. Ze herschrijven de geschiedenis van Tibet gewoon. Schijnbaar zijn er tijdens de latere Culturele Revolutie in China 6.000 kloosters gesloopt door de Chinezen dus blijkbaar moeten we blij zijn dat ze niet alles vernietigd hebben.



Het is de bedoeling om 's middags naar de Jokhangtempel te gaan vlak bij ons hotel maar het is er veel te druk. Er is een of ander festival gaande en er staat een rij van minimaal 500 meter en misschien wel een kilometer lang die door de straten slingert. Meerdere straten zijn afgesloten en er zijn extra veel politiemannen en militairen op straat. De gids probeert nog om ons langs de rij naar binnen te loodsen maar dat gaat niet. Dat vind ik eigenlijk niet erg want het is toch een beetje genant om als buitenlander voor te dringen als er zo'n enorme lange rij staat. Moeilijk voor te stellen als Nederlander dat er gelovigen zijn die zo lang in de rij willen staan om een tempel te bezoeken..... Er zijn heel veel Tibetanen in Lhasa en vooral rond deze Jokhangtempel. Het gaat vaak om pelgrims die eens in hun leven naar deze specifieke tempel willen en daarvoor naar Lhasa komen. Een goede tijd daarvoor is de winter omdat er op het land dan toch niets meer te doen is, dit is dus ook buiten het toeristenseizoen. Wat dat betreft hebben wij dus juist een goede tijd uitgekozen om Tibet te bezoeken: er zijn bijna geen toeristen en juist heel veel echte Tibetanen. Er zijn Tibetanen uit alle regio's van Tibet, allemaal met hun eigen folkloristische kleding. De pelgrims lopen met de klok mee om de tempel heen, alles in het Boeddhisme gaat met de klok mee. En je moet niet eigenwijs willen zijn en de andere kant op lopen want je komt er echt niet doorheen. Sommigen doen de zware versie van 'om de tempel lopen': handen vouwen, op de grond gaan liggen, soort schoolslagbeweging met de armen, weer opstaan, een stap vooruit, handen vouwen, gaan liggen, etc. etc. Dan doe je dus heel erg lang over een rondje. Er wordt ons verteld dat sommigen zo kilometers en kilometers afleggen. De meeste mensen doen deze bewegingen trouwens voor de entree van de tempel op een klein matrasje, de makkelijkere versie dus. Meestal hebben ze ook bijvoorbeeld wat karton onder hun handen zodat ze hun handen niet openhalen tijdens de schoolslagbeweging.



De volgende dag gaan we alsnog naar de Jokhangtempel. Deze gaat om 10.00 uur open en we zijn de eersten die naar binnen gaan. Buiten stonden al tientallen mensen te wachten om naar binnen te mogen en ze komen al handenvouwend, gaan liggend, schoolslagzwemmend, weer opstaand en een stap vooruit, achter ons aan. Binnen is men bezig de rommel van het festival van de dag ervoor op te ruimten. Er staat een groepje Tibetaanse vrouwen in Tibetaans uitdossing dat zowaar graag op de foto wil. Ze zijn echt een uitzondering!



Vervolgens gaan we naar het Potalapaleis. We krijgen van de Chinese regering precies een uur om dit paleis te bezoeken en dat is eigenlijk veel te kort. Het Potalapaleis is het hoge, wit met donkerrode paleis dat je altijd ziet op foto's van Lhasa. We moeten heel wat traptreden op, dus we doen rustig aan. Eenmaal in het paleis komen we erachter dat het interieur van ons hotel een exacte kopie is van het interieur van dit paleis. De felle kleuren, de vele schilderingen op de pilaren in onze hotelkamer, het is precies het Potalapaleis.



Die middag gaan we voor de verandering naar een nunnery, een klooster voor vrouwen dus. Er zijn relatief weinig vrouwelijke monniken, maar blijkbaar bestaan ze dus wel. Ze zijn net met een speciale ceremonie bezig waarbij ze allemaal oude Tibetaanse geschriften lezen. Enkele van de vrouwen met kaalgeschoren hoofden en rode monniksgewaden aan moeten heel erg lachen als wij binnenkomen, dat blijft toch apart.



Die middag moeten we ook verplicht naar een grote Chinese souvenirwinkel. Volgens onze gids moet dat omdat de baas van het bedrijf dat de Tibettours organiseert een deal heeft gesloten met de eigenaar van deze winkel. We brengen er de verplichte 25 minuten door en willen dan terug naar het hotel. Helaas doet de bus het dan opeens niet. De chauffeur probeert vanalles maar de motor wil niet starten. Uiteindelijk duikt de gids de bus uit om de bus aan te gaan duwen. In z'n eentje. Dat gaat natuurlijk niet. We gaan er met vijf vrouwen achteraan en proberen de bus van z'n plek te krijgen. Dat lukt eerst niet want de bus moet nog een hobbeltje over ook. Maar dan krijgen we de bus aan het rollen en de chauffeur krijgt de motor aan de praat. Zwaar hijgend gaat iedereen weer op z'n plek zitten. Weer een gevalletje van teveel inspanning op te grote hoogte...


Ons laatste avondmaal in Tibet eten we met ons inmiddels vaste groepje van zes. We komen in een restaurant waar het zowaar warm is. Onze jassen kunnen eindelijk een keer uit! Helaas kunnen de serveersters geen woord Engels. De bestellingen moeten aangewezen worden op het menu (wel in het Engels!) en dan nog gaat er vanalles fout. Een deel van ons eten gaat bijvoorbeeld naar de tafel naast ons en ik moet wel drie keer om mijn drankje vragen voordat ik het ook echt krijg. Volgens mij ligt dit niet alleen aan het gebrekkige Engels van de dames maar zijn ze gewoon ook niet zo snugger in dit geval. Bovendien durven ze het niet te zeggen als ze iets niet begrepen hebben. Het lijkt uberhaupt onmogelijk om in Tibetaanse restaurants het eten tegelijkertijd geserveerd te krijgen (dit is ook in Nepal zo trouwens, je krijgt je eten gewoon als het klaar is). Ook de volgorde van het eten is er problematisch. Ach ja, we hebben geen haast en eerst je toetje eten is ook best lekker voor de afwisseling (dit gebeurde een Spaanse mevrouw uit ons eetgroepje).



De dag erna zit onze Tibettour er helaas alweer op. Ondanks de kou, het gebrek aan zuurstof en de schreeuwende Deense dame is de week voorbij gevlogen. Tibet was echt super en zeker het geld waard. We rijden onderweg naar het vliegveld door een kilometerslange tunnel. In de tunnel rijdt iedereen met z'n alarmlichten aan in plaats van gewoon licht. Als je de tunnel inrijdt is je eerste gedachte dan ook dat er in de tunnel iets gebeurd is, maar eer blijkt dus niets aan de hand. Lhasa airport is een echt mini-vliegveldje en het blijkt dat Tibet uitkomen veel sneller gaat dan erin te komen en voor we het weten zitten we in het vliegtuig.



In het vliegtuig zit ik naast een Mexicaanse jongen. Hij vertelt me dat hij samen reist met een vriend van hem. Ze hadden allebei een ticket gekocht voor deze vliegreis maar op het vliegveld bleek dat het ticket van zijn vriend gecancelled was. Punt. Ze kregen geen uitleg, zijn ticket was gewoon gecancelled. Hij mocht wel een ticket kopen naar Peking, maar kon niet mee naar Kathmandu. En het vliegtuig zat niet eens vol! Deze vriend miste daardoor ook zijn aansluitende vlucht van Kathmandu naar Delhi. Waarschijnlijk kan hij naar z'n geld fluiten. Die Chinezen.... Ik vertrouwde ze al niet, maar nu helemaal niet meer! Ik heb trouwens geluk met mijn zitplaats in het vliegtuig: ik heb uitzicht op de Himalaya! Pas als we Kathmandu naderen raakt het bewolkt.



Ik ben nu een boek aan het lezen van een meneer die vijf jaar lang in Lhasa heeft gewerkt voor de Holiday Inn. Leuk om te lezen als je net in Tibet geweest bent en een feest van herkenning zelfs al woonde deze man er twintig jaar geleden. Zijn omschrijving van het gerochel (ja, ook in Tibet/China kunnen ze er wat van):

" cccccccrrrrrrrgggggggkkkkkhhhhhpt is een uiterst accurate beschrijving van het geluid. Het ontspringt zover mogelijk achter in de keel, bij voorkeur ergens tussen de tenen vandaan, vervolgens spant men de achterkant van de stembanden aan, betrekt op een of andere manier ook de neusholte in het proces, haalt alles op, en rochtelt krachtig en zo luid mogelijk op de vloer". Erg herkenbaar!!! Bah, wat is het toch smerig. Het went nog steeds niet.



Trouwens even een correctie met betrekking tot mijn vorige verhaal. Het tijdsverschil tussen Nepal en Tibet is 2.15 uur in plaats van 2.30 uur. De opmerkelijke en vieze geur die voornamelijk 's avonds in Tibet hangt is bij nader inzien denk ik de geur van verbrande yakmest, niet van hout. Net zoals de poep die op muren geplakt wordt in Tibet, dat is geen koeienpoep natuurlijk maar yakpoep.



Later meer mensen!